Μια προσωπική άποψη για τη Λογοτεχνία
Η Λογοτεχνία ή η Συγγραφή θα ‘λεγα καλύτερα για μένα είναι πρώτα -πρώτα μια βαλβίδα εκτόνωσης των πιέσεων που δέχομαι από το εξωτερικό μου περιβάλλον αλλά και των πιέσεων που μ’ ασκούνται από τις πνευματικές και ψυχικές διεργασίες του εσωτερικού μου κόσμου. Όμως είναι κι ένας τρόπος να μετουσιώσεις όλα αυτά που σε διεγείρουν, σε ανησυχούν και σε προβληματίζουν σε λόγο. Ένας λόγος που μπορεί να μετατραπεί σε γέφυρα επικοινωνίας με τους συνανθρώπους σου. Γιατί αυτό είναι το ζητούμενο! Να καταγράψεις τους δικούς σου προβληματισμούς, την δική σου άποψη, για όλα αυτά που συμβαίνουν και για όλα αυτά που δεν συμβαίνουν, για αυτά που υπάρχουν και για αυτά που δεν υπάρχουν, για αυτά που θεωρείς εσύ σημαντικά, για αυτά που ομορφαίνουν την ζωή μας και τον κόσμο μας. Κι όλα αυτά να τα επικοινωνήσεις με τους γύρω σου κάνοντας τα ζυμομύκητες μεταμόρφωσης του «υπάρχοντος κόσμου» σε έναν άλλο κόσμο πιο ανθρώπινο, πιο υγιή και πιο όμορφο! Γιατί αυτό το χρωστάμε στα παιδιά μας!
Πως ξεκινά η σχέση σου με την Συγγραφή;
Η σχέση μου με την συγγραφή ξεκινάει από τα πρώτα μου νεανικά χρόνια. Η ανάγκη μου να καταγράψω αυτά που θεωρώ ιδιαίτερα και σημαντικά για μένα με ωθεί να συγγράψω και να φέρω στο φως της δημοσιότητας, το πρώτο μου βιβλίο, το 1990, «Ορφέας -Παγγαίο -Ροδολίβος». Η θετική του αποδοχή από τον κόσμο και ένα ιδιαίτερο γεγονός* μ’ έσπρωξαν να συνεχίσω γράφοντας αρκετά άρθρα και βιβλία, ιστορικών, κοινωνικών και λογοτεχνικών θεμάτων. Βέβαια με το πέρασμα του χρόνου δημιουργήθηκε και η κατηγορία των ανέκδοτων συγγραφικών μου δημιουργημάτων που περιμένουν την ώρα τους για να ‘ρθουν στο φως.
*( Το 1990 συμμετείχα σε μια πολιτιστική πρωτοβουλία για την ίδρυση του Φεστιβάλ Αμφίπολης. Όταν η κόρη του αείμνηστου Αρχαιολόγου της Αμφίπολης Δημ. Λαζαρίδη, Πέπη Λαζαρίδου, καταξιωμένη αρχαιολόγος κι αυτή μου πρότεινε να βρω και να διαβάσω ένα βιβλίο για τον Ορφέα και το Παγγαίο που της άρεσε πολύ, της είπα ότι ήταν δικό μου, με συνεχάρη… και κατάλαβα ότι έπρεπε να συνεχίσω να γράφω).
- Κοροναϊός, πανδημία, lockdown, προσωπικά πως σε έχει επηρεάσει αυτή η κατάσταση; πως διαχειρίζεσαι την περίοδο που διανύουμε; Πως ισορροπείς;
Εδώ κι ένα χρόνο η ζωή μας έχει αλλάξει. Ο Κορονοϊός σαν μυστηριώδης παγκόσμιος δικτάτορας μας επιβάλλει τους κανόνες του. Είναι πρωτόγνωρη εμπειρία για όλους μας. Η αίσθηση ανασφάλειας και ανελευθερίας είναι διάχυτη σ’ όλο τον κόσμο. Όλους μας έχει επηρεάσει αυτή η κατάσταση. Από μέρους μου προσπαθώ τον χρόνο αυτό να τον μετατρέψω σε χρόνο προβληματισμού αλλά και δημιουργίας νέων πραγμάτων. Νομίζω ότι είναι κάτι σαν φυσικός νόμος, να θέλουμε να γεννήσουμε καινούρια πράγματα όταν νοιώθουμε ότι χάνουμε κάτι σημαντικό από την ζωή μας. Δημιουργώντας είναι σαν να συνεχίζουμε την ζωή μέσα από αυτά που γεννάμε.
- Τι σε ανησυχεί πιο πολύ τώρα, στην εποχή της πανδημίας; Η δουλειά σου, η υγεία σου; Οι δικοί σου άνθρωποι;
Η αλήθεια είναι ότι πρώτα από όλα μ’ ανησυχεί η ασφάλεια και η υγεία των δικών μου ανθρώπων και μετά έρχεται η σειρά της προσωπικής μου υγείας και της εργασίας μου.
- Πόσο επηρέασε η πανδημία του κοροναιού τον τομέα της τέχνης που υπηρετείς;
Νομίζω ότι ο τομέας της τέχνης και της συγγραφής έχει επηρεαστεί πάρα πολύ από την πανδημία του Κορονοϊού. Είναι κοινή διαπίστωση ότι κάθε μεγάλη δυσκολία είναι πηγή έμπνευσης για κάθε δημιουργό. Όμως η ιδιόμορφη κατάσταση που ζούμε απέκλεισε τους δημιουργούς από την δυνατότητα να επικοινωνήσουν το έργο τους με το κοινό, και μην ξεχνάμε ότι οι καλλιτέχνες που βιοπορίζονται από την τέχνη τους βρέθηκαν σε πάρα πολύ δεινή και τραγική θέση όλο αυτό το διάστημα.
- Αναπροσαρμόζονται τα δεδομένα στο χώρο της τέχνης σήμερα; εν όψη της πανδημίας του κοροναιού αλλάζει η επαγγελματική της μορφή;
Οπωσδήποτε κάτι καινούριο θα γεννηθεί από αυτό που ζούμε σήμερα. Οι δημιουργοί θα αναζητήσουν νέους τρόπους έκφρασης και επικοινωνίας με τον κόσμο. Θα αλλάξουν πολλά αλλά την μορφή που θα πάρουν θα την δείξει ο χρόνος.
- Στον άνθρωπο υπάρχουν πάντα δύο αντικρουόμενες ανάγκες, η ανάγκη για ελευθερία και η ανάγκη για ασφάλεια. Ποια πιστεύεις ότι κυριαρχεί εντονότερα σήμερα;
Ασφάλεια και Ελευθερία δύο έννοιες αντικρουόμενες; Ασφάλεια είναι η αγκαλιά της μάννας για το μικρό παιδί είναι η φωλιά του Αετού για το αετόπουλο. Αυτή όμως την ασφάλεια σου την εξασφαλίζουν οι άλλοι μέχρι να μεγαλώσεις, να δυναμώσoουν τα φτερά σου και να πετάξεις στον δικό σου ουρανό, ελεύθερος και δυνατός, για να μπορέσεις να δημιουργήσεις την δική σου ασφάλεια για σένα και για τους δικούς σου.
Σήμερα όμως δεν κυριαρχεί ούτε η ελευθερία ούτε η ασφάλεια, αυτό που κυριαρχεί είναι η ανασφάλεια για όλα και για όλους. Πρέπει λοιπόν να απελευθερωθούμε από τα δεσμά αρρωστημένων εξαρτήσεων και λανθασμένων επιλογών μας και να διεκδικήσουμε ελεύθεροι πλέον την δική μας ασφάλεια.
Πιστεύω ότι δεν είναι ξεκάθαρο το δίλλημα Ελευθερία ή Ασφάλεια όπως τίθεται το ερώτημα. Δεν είναι πάντα αντικρουόμενες οι ανάγκες της Ελευθερίας και της Ασφάλειας. Και για να γίνω πιο συγκεκριμένος θα σας αναφέρω το εξής παράδειγμα. Φέτος το 2021 θα γιορτάσουμε τα 200 χρόνια από έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Μπαίνοντας στο σκεπτικό του Έλληνα αγωνιστή που ξεσηκώθηκε ενάντια στον Τούρκο κατακτητή θα δούμε ότι προκειμένου να εξασφαλίσει την ελευθερία του άφησε πίσω την πλασματική ασφάλεια μιας άχαρης και μίζερης σκλαβωμένης ζωής μ’ απώτερο σκοπό να εξασφαλίσει μια καλύτερη ασφάλεια για τη ζωή του.
- Ζούμε σε μια κοινωνία η οποία προσδιορίζεται από την έντονη, ψυχαναγκαστική πολλές φορές, επιδίωξη της τέλειας ζωής. Κατά πόσο πιστεύεις ότι η πανδημία και όσα ζούμε αλλάζουν τις επιδιώξεις μας; Τις προτεραιότητές μας;
Πόσο τέλεια μπορεί να η ζωή μας σήμερα όταν τα κριτήρια της τελειότητας είναι αυτά: του πόσο περισσότερα μπορώ να καταναλώσω, του φαίνεσθαι και του “κατέχειν” υλικά αγαθά; Αλίμονο αν μετά απ’ όλα αυτά που ζούμε δεν αλλάξουμε επιδιώξεις και προτεραιότητες.Ο δρόμος της υποτιθέμενης τέλειας ζωής έχει ημερομηνία λήξης αλλά και σκοτεινό κι απόκρημνο αδιέξοδο. Ας κοιτάξουμε λίγο δίπλα μας τον συνάνθρωπό μας, το περιβάλλον μας, τη Γη μας!
- Ποια συναισθήματα σου βγάζει η σημερινή κατάσταση;; Τα αναγνωρίζεις και στους γύρω σου ή διακρίνεις κάτι διαφορετικό;
Νομίζω ότι τα συναισθήματα που εκδηλώνονται από τους ανθρώπους όλο αυτό το διάστημα είναι συγκεχυμένα. Κυριαρχεί ο φόβος, η θλίψη, η λύπη, η οργή, η καχυποψία, ο εκνευρισμός και ο θυμός. Βέβαια η παρατεταμένη διάρκεια της καραντίνας δημιουργεί πολλές φορές σχιζοφρενικές εκδηλώσεις από τους ανθρώπους μ’ αποτέλεσμα να έρχονται στην επιφάνεια η επιθετικότητα, ο φθόνος και η κακία.
Προσωπικά πέρα από ένα φυσιολογικό φόβο που νοιώθω από την απειλή του Κορονοϊού πολλές φορές θυμώνω από τις ανώριμες συμπεριφορές των ανθρώπων και ιδιαίτερα αυτών που κατέχουν θέσεις ευθύνης και θλίβομαι για τους συνανθρώπους μας που χάνονται καθημερινά.
- Πόσο εύκολη είναι η ευγνωμοσύνη στις μέρες μας, με όλα αυτά που συμβαίνουν;
Ευγνωμοσύνη μία ένοια επίκαιρη όσο ποτέ! Επίκαιρη γιατί η συνειδητοποίησή της μπορεί να μας αλλάξει την ζωή. Επίκαιρη γιατί σήμερα είναι τόσο δυσεύρητη όσο και αναγκαία για να επιβιώσουμε ως ανθρώπινο είδος. Κάτι σαν το εμβόλιο του Κορονοϊού που περιμένουμε εναγωνίως. Αν κάποια στιγμή συνειδητοποιήσουμε ότι ερχόμαστε γυμνοί στη Γη και γυμνοί φεύγουμε, τότε θα πλημμυρίσουμεαπό αισθήματα ευγνωμοσύνης για τον αέρα π’ αναπνέουμε, για τον ήλιο που μας φωτίζει, για τα μύρια αγαθά της γης που απολαμβάνουμε, για τους ανθρώπους και τα ζωντανά που μας ομορφαίνουν και μας ζεσταίνουν τη ζωή μας. Γιατί τίποτα και ποτέ δεν είναι δεδομένο!
- Με όλα αυτά που περάσαμε αυτή τη χρονιά έχεις νιώσει να φτάνεις στα όριά σου και πως το διαχειρίστηκες;
Ίσως λόγω ιδιοσυγκρασίας δεν έχω νιώσει να ξεπερνώ τα όρια μου, γιατί πάντα πιστεύω ότι κάτι δυσάρεστο που έρχεται στη ζωή μας μπορεί να κρύβει και θετικές πλευρές γι α την εξελιξή μας.
- Ο Καζαντζάκης γράφει « Όσο ζούμε μια ευτυχία, δύσκολα τη νιώθουμε.. Μονάχα όταν περάσει και κοιτάξουμε πίσω μας αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε πόσο ευτυχισμένοι σταθήκαμε…». Θα μπορούσες να πεις ότι το έχεις νιώσει τη χρονιά που μας πέρασε;
Σίγουρα όταν ζούμε μέσα σε κάποιες προνομιούχες συνθήκες ζωής τις θεωρούμε δεδομένες και δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε αυτό που έχουμε κι απολαμβάνουμε. Μονάχα όταν χάνουμε κάτι το εκτιμούμε και το ιεραρχούμε σωστά. Έτσι είναι κι η ευτυχία τόσο απλή αλλά και τόσο σύνθετη. Μικρά-μικρά πραγματάκια που ενωμένα μαζί κάνουν κάτι πολύ μεγάλο και σημαντικό.
Η δοκιμασία αυτή που περάσαμε και περνάμε μας ωθεί να συνειδητοποιήσουμε στο πόσο τυχεροί κι ευτυχισμένοι ήμασταν μέχρι τώρα και στο τι χρειάζεται να κάνουμε στη συνέχεια για να συνεχίσουμε να είμαστε ευτυχισμένοι. «Η ευτυχία είναι πράγμα απλό και λιτοδίαιτο —ένα ποτήρι κρασί, ένα κάστανο, ένα φτωχό μαγκαλάκι, η βουή της θάλασσας. Τίποτα άλλο!» Ν. Καζαντάκης
- Δίνεις σημασία στη γνώμη των άλλων; Στη γνώμη και την άποψη της μάζας;; Σε επηρεάζει και αν ναι, σε τι βαθμό;
Θα ήταν πολύ εγωιστικικό να πούμε ότι δεν δίνουμε σημασία στην γνώμη των άλλων. Πάντα δίνουμε σημασία και πάντα μας επηρεάζει. Απλώς με τον χρόνο μαθαίνουμε να φιλτράρουμε αυτά που ακούμε από τους άλλους και από την κοινή γνώμη και να βγάζουμε το δικό κατασταλαγμένο συμπέρασμα.
- Ποιο είναι αυτό που νιώθεις ότι σου λείπει πιο πολύ τώρα με τους περιορισμούς λόγω κοροναιού;
Νιώθω να μου λείπει η επαφή με τους ανθρώπους, με τους δικούς μου ανθρώπους με τους φίλους μου.
- Με όλα αυτά που συμβαίνουν τον τελευταίο χρόνο, καταφέρνεις να αντικρύσεις με αισιοδοξία το μέλλον;
Νομίζω ότι αν εκλείψει η αισιοδοξία από τον άνθρωπο αυτό θα είναι η παραδοχή της θανατικής του καταδίκης. Όμως αυτό δεν συνεπάγεται ότι δεν πρέπει να μας προβληματίσει και να μας ταρακουνήσει ότι ζούμε αυτή την περίοδο. Η φύση μας χτυπάει μια μεγάλη καμπάνα συναγερμού για το που βαδίζουμε σαν ανθρωπότητα και πρέπει να το λάβουμε σοβαρά υπόψη, έτσι ώστε με αισιοδοξία, σύνεση και ανθρωπιά να σχεδιάσουμε το μέλλον μας που εδώ και καιρό το σκιάζουν μαύρα σύννεφα.
- Αν ο κοροναιός ήταν ένα ποίημα, πως θα το περιέγραφες; πως το φαντάζεσαι;
Θα σας πω ένα δικό μου ανέκδοτο ακόμη ποίημα που έγραψα για αυτόν τον λόγο.
Ο ΑΟΡΑΤΟΣ ΕΧΘΡΟΣ
Κρυμένος ο θανάσιμος εχθρός
Αόρατος!
Τον υποψιαζόμαστε,
πίσω από κάθε βήξιμο
πίσω από κάθε χειραψία
πίσω από κάθε βλέμα
σαν καταδότης της κατοχής με τη μαύρη κουκούλα
Κρυμένος ο θανάσιμος εχθρός
Αόρατος!
Τον ψάχνουμε,
πίσω από ένα ποτήρι καφέ
πίσω απ’ ένα τσιγάρο
πίσω από ένα νόμισμα
σαν ρωμαικό δηλητήριο που πότισε τα πάντα
Κρυμένος ο θανάσιμος εχθρός
Αόρατος!
Τον νιώθουμε,
πίσω από κάθε έκτακτο δελτίο ειδήσεων
πίσω από τους αριθμούς των κρουσμάτων
πίσω από τους αμείλικτους αριθμούς των νεκρών
Σαν μεσαιωνικό δήμιο με τον πέλεκυ πάνω απ’ το κεφάλι μας
Κρυμένος, ο θανάσιμος εχθρός
Αόρατος!
Ο κορονοϊός!
Ευχή: γράψε μια ευχή για το 2021
ΓΕΝΟΙΤΟ
Γένοιτο φως!
Στο μικρό παιδί
π’ ανοίγει τα μάτια του σ’ αυτόν τον κόσμο
Στο μικρό φυτό
που σκάζει μέσα απ’ το χώμα και ψάχνει τον ήλιο
Στα σκοτεινά βάθη των ωκεανών
που περιμένουν μια φωτεινή αχτίδα
Στο ξεχασμένο άστρο της νύχτας
που κοιμάται στη γωνιά του σύμπαντος
Γένοιτο φως!
Στα χελιδόνια της άνοιξης
τους κτίστες των καινούργιων μικρών κόσμων
Στις σκοτεινές σπηλιές
που εκκολάπτουν το πρωτόγονο
Σ’ αυτό που υπάρχει
και δεν αφήνει αυτό που έρχεται
Σ’ αυτούς που ξέχασαν
ποιοί είναι, τί κάνουν, πού πάνε
Στις μαύρες ψυχές
τις κατεργαζόμενες τη σήψη
Στο άδικο
το ριζωμένο στα μυαλά των ανθρώπων
Στους μανιασμένους ηνίοχους της Γης
κι άπληστους οδηγούς της καταστροφής μας
Στον σύγχρονο σκλάβο των ημερών μας
τον φλεγόμενο από τον πόθο της λευτεριάς
Γένοιτο φως!
Αγλαό, Λαμπερό, Φωτοβόλο
Εσπερινό, Ιερό, Ανέσπερο
Άκτιστο, Άσβεστο, Ιλαρό
Φως Ελληνικό!
